Rekenen en probleemoplossend vermogen bij kinderen

Probleemoplossend vermogen gaat om het herkennen van een probleem, vaardigheden hebben om met problemen om te gaan, vaardigheden hebben om oplossingen te bedenken en uiteindelijk het kiezen van de beste oplossing. Probleemoplossend vermogen speelt een belangrijke rol bij het rekenen. Stagiaire bij De Praktijk4Kids, Mirjam van Zanten, heeft hier onderzoek naar gedaan in het kader van haar afstuderen aan de Universiteit van Utrecht.

De rol van probleemoplossend vermogen bij het rekenen

Een belangrijk onderdeel van rekenen is het oplossen van verhaaltjessommen. Het gaat hier om een probleemstelling, waarbij je meerdere aspecten in acht moet nemen en uiteindelijk de beste strategie moet selecteren om tot een antwoord te komen, om het probleem op te lossen. Probleemoplossend vermogen is daarmee een heel belangrijke voorwaarde voor het rekenen, vooral bij verhaaltjessommen.

De rol van executieve functies bij het probleemoplossend vermogen

Bij het probleemoplossend vermogen spelen ook executieve functies (Breinkrachten, Breinhelden) een belangrijke rol. Executieve functies zijn de regelfuncties van de hersenen, die het gedrag en de emoties aansturen. Wanneer we kijken naar het rekenen en probleemoplossing, blijkt dat vooral de executieve functies werkgeheugen en metacognitie belangrijk zijn.

Werkgeheugen (Onthoud- en Doekracht, Breinhelden) gaat om het onthouden van informatie en deze tegelijkertijd in je hoofd bewerken. Bij verhaaltjessommen heb je dit sterk nodig: je moet onthouden wat er in het verhaal allemaal genoemd wordt en tegelijk mentaal de rekensom bewerken om tot het antwoord te komen.

Metacognitie (Spiegelkracht, Breinhelden) gaat om het overkoepelende denken. In relatie tot het rekenen gaat het vooral om: weten welke kennis, vaardigheden en strategieën je al hebt/weet en welke je wanneer toe moet passen. Bij het rekenen is dit belangrijk, omdat je een beroep moet doen op je voorraad aan strategieën en de juiste moet selecteren voor elke verhaaltjessom.

Rekenvaardigheden versterken

Wanneer je de rekenvaardigheden van een kind wil versterken, is oefenen oefenen oefenen niet altijd de beste oplossing. Soms moet er al aan de basisvoorwaarden worden gewerkt, zoals het werkgeheugen en de metacognitie, die op hun beurt invloed hebben op het probleemoplossend vermogen. Het trainen van de executieve functies, vaak in spelvorm, kan daarbij heel helpend zijn. Boekentip: Speel je vaardig (Van der Westerlaken-Vriens) en De kracht van spel (Boland, Van de Weghe, Vancraeyveldt, Aerden).

Tips bij het rekenen

• Voor het versterken van het werkgeheugen, is het belangrijk te beseffen dat de kracht ligt in de herhaling. Laat kinderen dingen herhalen en vaker, doen, het Teletubbie-effect! Maar dat niet alleen, laat kinderen iets wat ze moeten onthouden ook nazeggen. Dat is ook een herhaling waarbij ze hardop verbaliseren. Kunnen kinderen iets nadoen? Bied ze ook die gelegenheid. Als het lijf in actie komt, helpt dat nog meer voor het beklijven van informatie. Soms helpt het om dat wat gezegd is ook in een symbool/plaatje te vangen. Ook op die manier wordt het werkgeheugen ondersteund.
• Voor het versterken van de metacognitie, kun je kinderen stimuleren om expliciet na te denken of te vertellen over welke strategieën ze kennen en welke ze nodig denken te hebben. Wat heb je tot nu toe allemaal geleerd wat je toe zou kunnen passen? En als de ene strategie niet heeft gewerkt, welke kun je dan proberen?
• Voor het versterken van het probleemoplossend vermogen, kun je kinderen stimuleren om zelf het probleem te benoemen en tot een oplossing te komen. Dit kan gedaan worden door oplossingsgerichte vragen te stellen zoals: ‘’Wat is het probleem? Wat is je plan? Welke oplossingen kun je gebruiken? Welke oplossing wil je kiezen?’’. Benadruk dat het proces belangrijker is dan het resultaat. Wellicht is de oplossing die het kind heeft gekozen niet de beste of handigste oplossing, maar het is belangrijk dat het kind zelf de gevolgen ervaart van de oplossing die ze gekozen hebben. Zo leert een kind welke oplossingen passend zijn voor welke problemen en kunnen ze steeds beter inschatten wat ze moeten doen.

Meer hulp nodig?

De Praktijk4Kids is je graag van dienst bij zowel problemen met rekenen als problemen met de executieve functies of het probleemoplossend vermogen. Er kan zowel onderzoek worden uitgevoerd om de sterke en minder sterke kanten van een kind in kaart te brengen, als behandeling om bepaalde vaardigheden te versterken. Neem voor de mogelijkheden eens een kijkje op https://www.depraktijk4kids.nl/ of neem vrijblijvend contact op met karin@depraktijk4kids.nl.